İçindekiler
Türkiye’nin zelzele neslinde yer aldığını anımsatan uzmanlar sarsıntı esnasında binanın dolgu duvarlarında meydana gelen çatlakların yapısal hasar olmadığına dikkat çekerken, konut alacak vatandaşlara ise yapısal tasarım projesini kimin yaptığını öğrenmelerini ve bodrum katına inip taşıyıcı sistem elemanlarında korozyon, çatlak ve rutubet olup olmadığına bakmalarını öneriyor.
Hasar can güvenliğini riske atmayacak seviyede kalmalı
Binalar için ‘sağlam’ yerine ‘güvenli’ demenin daha gerçek bulunduğunu belirten Yeditepe Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Kısmı Dr. Öğr. Üyesi Dr. Eren Vuran, “Binanın sarsıntı esnasında hasar alması, inançlı olmadığı manasına gelmez. Mesela, konut tipi bina, sarsıntı esnasında hasar alabilir. Lakin bu hasarın ağır olmaması, onarılabilecek ve can güvenliğini riske atmayacak seviyede kalması değerlidir. Biz buna denetimli hasar performans amacı diyoruz. Eğer bina, tasarım sarsıntısı esnasında denetimli hasar performans amaç seviyesini sağlıyorsa güvenlidir” diye konuştu.
Kiriş ve kolan hasarında dikkat edilmesi gerekenler
Binalarda, yapısal tasarım mevzusunda uzmanlaşmış inşaat mühendisleri olarak hasarın nerede ve ne cinste olacağını denetim edebildiklerine dikkat çeken Dr. Vuran, “Bilhassa sünek olarak tasarladığımız kirişlerde hasar olmasını bekleriz. Kolon ve taşıyıcı perdelerde temele bağlandığı bölümde hasarı engellemek mümkün değildir. Sadece orayla sonlu kalmasını isteriz. Üst katlarda rastgele bir kolon veya perde hasarı olmamasını hedefleriz. Kolonları, kirişlerden daha kuvvetli yaparız” tabirlerini kullandı.
Dolgu duvar için kaygılanmayın
Hasar alan dolgu duvarlar için kaygılanmaya gerek olmadığını söyleyen Dr. Vuran, “Depremden sonrasında dolgu duvarı hasar almış binalar gördük. Beşerler dışarıdan dolgu duvardaki çatlakları görüp korkuyor sadece bu yapısal bir hasar değildir. Maalesef, son yaşanmış olan İzmir sarsıntısında mevcut haliyle zati zayıf durumda olan binaların dolgu duvarları da kaldırılınca bundan negatif etkilendiğini gördük. Fakat, gerçek mühendislik hizmeti almış, hakikat taşıyıcı sistem kurgusuyla, yönetmeliğe nazaran tasarlanmış bir binada dolgu duvar hasarı ikincil hasardır. Kaygılanmayı gerektirecek bir hasar değildir” dedi.
Konutun inançlı olmasına değil mutfağına, fayansına bakılıyor
Konut almak isteyen bireylerin mimari ögelere daha oldukca dikkat ettiğine dikkat çeken Dr. Vuran, “Evin mutfak dolabı, banyosu, seramiği daha oldukca ilgi görüyor. Hatta site içinden konut alınıyorsa, sitenin özellikleri, konutun özelliklerinin ötesine geçiyor. Fakat zelzeleye karşı inançlı olup olmadığı pek sorgulanmıyor” diye konuştu.
Binalar için hasar testi yapılabildiğini tabir eden Dr. Öğr. Üyesi Eren Vuran, sözlerine şöyle devam etti:
“Artık yazılım ve bilgisayar imkânlarımız bir binanın mevcut haliyle modellenerek gerçek sarsıntı kayıtları altında tahlil edilmesine imkân tanıyor. 2018 senesinde gösterilen Türkiye Bina Zelzele Yönetmeliği’ne bu hesapların iyi mi yapılacağı detaylı olarak yazılmış durumda. Binanın mevcut özelliklerini saha çalışmalarıyla tespit ettikten sonrasında, analitik modelini kuruyoruz ve binanın maruz kalacağı sarsıntısı tabiri caizse binaya yaşatıyoruz. Bunu otomobil çarpışma testleri suretiyle düşünebilirsiniz. Tahlillerin sonunda taşıyıcı sistemin hangi elemanında ne cins hasarın meydana gelebileceğini görüyoruz ve binanın performans seviyesini belirliyoruz. Değişik hedeflerle kullanılan daha kolay yollar haricinde, tüm dünyada kullanılan en sağlam formül budur.”
Konut alırken nelere dikkat etmeli?
Konut alırken, dikkat edilmesi gerekenleri sıralayan Dr. Vuran, “Her binanın yapısal tasarım projesi vardır. Yapısal tasarım projesini kimin yaptığını sormalıyız. Projeyi icra eden şirket ile irtibata geçebilir, web sayfalarından firmayı tanımaya çalışabiliriz. Bir inşaat mühendisi ile o yapısal tasarım projesini incelemelerini tavsiye ederim. Depreme karşı güvenlikte en kıymet verdiğimiz mevzu olan taşıyıcı sistem kurgusunu proje üstünden inceleyebilirler. Ayrıyeten birazcık müşahede yapmak gerekir. Şahıslar, binaların bodrum katına kesinlikle insin. Bu sebeple bodrum katlarında taşıyıcı sistem elemanlarının maruz kalmış olduğu korozyon (demirin paslanması, aşınma) suretiyle sıkıntıları görebilirsiniz. Bodrum katında taşıyıcı sistem elemanlarında çatlaklar oluşmuşsa, kolon perde demirleri açığa çıkmışsa, korozyona maruz kalmışsa o binadan uzak durun. Korozyon sebebiyle taşıyıcı sistem elemanları hususi durumunu yitirmiştir ya da ziyan görmüştür. Bu tarz şeyleri bilmeniz, görmeniz önemlidir” tabirlerini kullandı.
Kaynak: DHA
